Wonen en ruimte

Mensen vanuit de Randstad zien Gelderland als aantrekkelijke plek om te komen wonen. Bedrijven zien Gelderland als aantrekkelijke vestigingsplaats. Tel je alle wensen voor Gelderland die ruimte vragen bij elkaar op, dan hebben we al snel 10.000 km2 nodig. Maar er is maar net iets meer dan 5.000 km2 Gelderland.

Gelderland moet volgens GroenLinks verantwoordelijk zijn én blijven voor zijn eigen ecologische voetafdruk en hoort geen problemen af te wentelen op anderen. Dat betekent dat we steden en dorpen niet onbeperkt kunnen laten uitbreiden. We willen investeren in duurzame bereikbaarheid, vinden dat we ruimte moeten nemen voor opwek van duurzame energie uit zon en wind en we vinden dat we natuur en recreatie in evenwicht moeten houden. Daarbij is een goedwerkend OV-netwerk van groot belang.

Kortom, naast de Randstad Holland laten we niet een Parkstad Gelderland ontstaan. Het vraagt stevige keuzes voor het vinden van extra ruimte voor de minimaal nodige bebouwing voor de “gewone” bevolkingsgroei. Dat is nodig omdat onze Gelderse bevolking vergrijst en zorg(mensen) nodig heeft.

Echter, voor overloop vanuit de Randstad moeten we samen met Noord-Brabant, Overijssel en Drenthe zorgen voor extra ruimte. Daarmee is vanuit Gelders perspectief iedereen gediend, zowel de nu-Gelderse inwoners als degenen die naar een rustiger leefomgeving dan de Randstad verlangen.

GroenLinks vindt dat Provincie Gelderland stevig de grenzen aan het ruimtegebruik moet aangeven zoals voor woningbouw, bedrijventerrein, infrastructuur, natuur en cultuurlandschap.

Een woningcrisis is meer dan een gebrek aan woningen. Het gaat ook over doorstroming, betaalbaarheid en kwaliteit. Enkel bijbouwen brengt onvoldoende verlichting in de diepe crisis waar we ons nu in bevinden. In dorpen en wijken moeten voor ouderen in de buurt betaalbare, kleinere woningen te vinden zijn, zodat gezinswoningen beschikbaar komen.

De provincie kan invloed uitoefenen op de betaalbaarheid van woningen door met gemeenten in gesprek te gaan over de verankering van sociale eisen. De provincie kan gemeenten daarnaast ondersteunen bij experimenten om sociale koop ook langdurig te beschermen tegen speculatie.

GroenLinks kiest voor inbreiden boven uitbreiden, mits er voldoende kwalitatief groen in de buurt is. Als uitbreiding de enige optie is, kan dat enkel op plekken waar dat het landschap en de natuur niet aantast of waar juist door de ontwikkeling er meer blauwe en groene verbindingen ontstaan. Op veel plekken is nog ruimte om woningen te bouwen binnen de bestaande steden en dorpen, met voldoende openbaar groen.

Voldoende investering in duurzame infrastructuur is van belang om die grote bouwopgave toekomstbestendig te maken. GroenLinks wil bovendien dat alle woningbouw klimaatadaptief en natuurinclusief is.

GroenLinks ziet goede kansen voor hoogbouw dichtbij stationslocaties en voor het bouwen met hout (CO2-opslag). Door duurzaamheids-eisen te stellen bij nieuwbouw en renovaties wordt direct ook een afzetmarkt gecreëerd voor bijvoorbeeld duurzaam hout en gerecyclede bouwmaterialen.

Om inbreiding binnen de huidige contouren mogelijk te maken ondersteunt de provincie Gelderland gemeenten bij kwalitatieve gebiedsontwikkeling. Zodat er naast wonen ook een goede fiets- en voetgangersinfrastructuur komt en voldoende ruimte is voor water en groen.

Energietransitie, stikstof, wonen, natuur en economie vechten om de ruimte. Een integrale aanpak is dus essentieel. En het betekent ook dat er keuzes gemaakt moeten worden. De provincie kan gemeenten ondersteunen bij het optimaal inrichten van de ruimte.

Volgens het Actieplan Wonen 2020-2025 van Provincie Gelderland moeten er tegen 2025 45.000 woningen zijn bijgebouwd en tegen 2030 80.000 woningen. Als we meer woningen gaan realiseren dan gebeurt dat bij voorkeur door stapelen, dus binnen de huidige stads- en dorpsgrenzen. Functiestapeling biedt kansen en gebeurt nu nog te weinig.

De huidige stedelijke gebieden blijven bij voorkeur dus de grenzen van de bebouwing vormen. Binnen deze gebieden en aan de grenzen van de steden bestaan nog kansen voor het omzetten van te zwaar bemeste weidegrond naar natuur-inclusieve woningbouw, die de verbinding tussen de stad en het omringend landschap versterkt.

Wij zetten vooral in op betaalbare woningen op maat, een groter aandeel huurwoningen, alternatieve woonvormen en klimaatneutraliteit. We zien veel mogelijkheden om de woonoppervlakte van nu beter te benutten: door woningsplitsing, uitbreiding met een extra woonlaag of aanbouw en ruimte voor woongroepen. Hierbij kan Steengoed Benutten helpen, maar dan moet de provincie wel de gemeenten actiever stimuleren en ondersteunen. We kiezen vooral voor het bouwen voor echte woningbehoefte en niet voor de kapitaalkrachtige verhuisvraag vanuit buiten Gelderland.

Woonlasten worden voor een groot deel bepaald door energiekosten. Duurzaam bouwen is dus ook belangrijk om energiearmoede te voorkomen. Waar de investeringskosten voor energiemaatregelen een probleem zijn kan een energie-service-coöperatie (ESCO) de investering doen. Daarmee gaan de woonlasten omlaag en kan ook de investering worden terugverdiend.

Wanneer mensen hun woning willen verkopen om naar een kleinere woning te verhuizen kan dat via een woningbank. Deze zorgt dan voor woningsplitsing en daarmee voor toename van de woningvoorraad. Speciale aandacht is daarbij nodig voor een aantrekkelijk aanbod voor ouderen en mensen met zorgbehoefte, die door daarnaartoe te verhuizen de doorstroming op de woningmarkt versnellen.

GroenLinks wil werk maken van duurzame bedrijventerreinen en versnelde verduurzaming van industrie. Hierbij staat gezondheid, klimaat, energie, milieu, water, geluid en geur hoog op de prioriteitenlijst. De provincie werkt samen met gemeenten en het Rijk om bedrijven die overlast veroorzaken sneller hun processen om te laten bouwen. Te grote vergunningen worden met een revisievergunning teruggebracht tot dat wat de omgeving kan dragen.
GroenLinks wil het ruimtegebruik van werklocaties optimaliseren. Efficiënt en innovatief ruimtegebruik van huidige werklocaties voorkomt uitbreiding. Door daarbij ook te investeren in de energietransitie, klimaatadaptatie en biodiversiteit op werklocaties worden de bestaande locaties aantrekkelijker en toekomstbestendiger.

GroenLinks is kritisch op de insteek van de omgevingswet. Het idee dat je door minder regels kunt versnellen klinkt goed, maar is een denkfout. Ruimtelijke ordening vraagt om een duidelijke visie en heldere regels.

Als de insteek is om enkel minder regels te hanteren zal dit waarschijnlijk conflicten tussen belangen versterken en uiteindelijk bestaat het risico dat vooral kwetsbare belangen zoals natuur, milieu en veiligheid het onderspit delven.
GroenLinks wil dat de provincie een heldere regie voert en daarbij partners en andere overheden aanspreekt op het realiseren van de doelen.

GroenLinks ziet de omgevingswet dan ook niet als dereguleringsoperatie. We willen de invoering gebruiken om de kwaliteit en integraliteit van ruimtelijke plannen te versterken door een beter participatieproces en heldere grenzen. Als gemeenten grote vertraging oplopen door gebrek aan personeel en een grotere complexiteit van opgaven moet de provincie klaarstaan om te ondersteunen met mensen en middelen.
Eén van de voorwaarden voor de invoering van de omgevingswet is een goed functionerend Digitaal Stelsel Omgevingswet (DSO), waaraan wij strenge eisen zullen stellen.

Dit digitale systeem poogt de omgevingswet technisch te ondersteunen, maar is herhaaldelijk uitgesteld vanwege instabiliteit, gebrek aan standaardisatie en complexiteit.

De provincie heeft een belangrijke regierol in de Nationale Woon- en Bouwagenda. Hierbij wordt niet alleen gekeken naar de kwantitatieve, maar ook naar de kwalitatieve opgaven, zoals betaalbaarheid, duurzaamheid, circulariteit en inpasbaarheid. Voor gemeenten die nu nog geen 30% sociale huur hebben, wordt geëist dat meer dan 30% van de woningbouwopgave ingevuld wordt door toevoeging van sociale huur door corporaties.

In haar regierol en ondersteuning bevordert de provincie een ruime uitvoering van de Nationale Prestatieafspraken op het gebied van betaalbaarheid, duurzaamheid en leefbaarheid.