Duurzame bereikbaarheid en openbaar vervoer

GroenLinks Gelderland wil een goed en duurzaam bereikbare provincie. Wij willen dat zo veel mogelijk bestemmingen en voorzieningen makkelijk, gezond en duurzaam te bereiken zijn voor iedereen. Ook mensen met een laag inkomen, mensen met een beperking, jongere kinderen en ouderen zouden zo veel mogelijk bestemmingen zelfstandig moeten kunnen bereiken.

Als mensen zich verplaatsen, wil GroenLinks dat dit zo veel mogelijk met gewenste en waardevolle mobiliteit gebeurt. Gewenste mobiliteit is betaalbaar, duurzaam, neemt weinig ruimte in. Ook zorgt gewenste mobiliteit voor weinig overlast, zoals verkeerslawaai, en is het veilig voor jezelf én voor anderen. Waardevolle mobiliteit is gezond, zorgt voor sociale interactie op straat.

GroenLinks wil onder alle omstandigheden de duurzaamste, slimste en schoonste keuze: lopen, fietsen, openbaar vervoer en pas als laatste privé-vervoer. Het hoort een reële optie te zijn om altijd voor schoon openbaar vervoer te kunnen kiezen in plaats van voor gemoto-riseerd privé-vervoer op benzine of diesel.

Dat betekent dat we de infrastructuur voor vooral het fietsverkeer belangrijk vinden. Dat geldt des te meer omdat we steeds meer soorten fietsverkeer krijgen op dezelfde, beperkte ruimte. Vrijliggende fietspaden met fietstunnels of -bruggen zijn de oplossing voor gevaarlijke kruisingen.

Nabijheid en het mengen van functies is een belangrijk instrument voor de verduurzaming van bereikbaarheid en mobiliteit. Met meer voorzieningen op loop- en fietsafstand hoeven we immers minder gebruik te maken van gemotoriseerd transport. Dat scheelt energie, is betaalbaar voor iedereen en maakt mensen gezonder. We willen dat de provincie waar mogelijk de nabijheid van functies bevordert.

GroenLinks wil het OV naar Duitsland verder versterken. De spoorlijn Nijmegen-Kleve geven we dan ook nog niet op en we verlengen de busverbinding Nijmegen-Emmerich naar Doetinchem. We gaan door met de busverbinding Aalten-Bocholt. Tariefintegratie tussen Nederland en Duitsland betekent een flinke verbetering: één kaartje voor het hele traject.

De spoorverbinding met de Randstad willen we naar een frequentie van 6 à 8 maal per uur brengen. Harderwijk hoort een Intercity-station te zijn. De verbinding Elst-Geldermalsen kan veel beter door snellere overstap in Tiel. De stoptreinen Amersfoort – Ede en Ede-Arnhem zien we graag tot één lijn samengevoegd. Kortom; overal hoogwaardig OV!

Het gebruik van de fiets hoort aan alle kanten gestimuleerd te worden: optimale lichaams-beweging en minimale milieubelasting! Provincie Gelderland kan zorgen voor comfortabele, veilige fietsroutes voor alle soorten fietsen bij woon-werkverkeer en voor recreatie. Daarbij hoort zeker ook aandacht voor de snelheidsverschillen tussen de verschillende soorten fietsen.

We willen goede voorzieningen voor fietsen bij OV-knooppunten. In het verkeer moet de fiets veel vaker voorrang krijgen.

We willen het oversteken van provinciale wegen door fietsers en voetgangers veiliger maken door de snelheid van het autoverkeer te verlagen, beveiligde oversteekplaatsen te creëren, fietsers vaker en langer groen te geven en waar nodig fietstunnels en -bruggen aan te leggen.
GroenLinks wil dat Provincie Gelderland in samenwerking met regio’s en gemeenten een gedegen ontwikkelprogramma voor het fietsverkeer in de breedst mogelijke zin opzet en ook helpt in de financiering daarvan.

Nu de coronamaatregelen zijn losgelaten zien we dat steeds meer reizigers terugkomen in het openbaar vervoer, maar we zijn nog lang niet op het niveau van voor corona. De tijdelijke steun vanuit het Rijk eindigt na 2022. Verder hebben we te maken met stijgende brandstof- en personeelskosten. Het OV heeft dus minder inkomsten en tegelijk meer uitgaven. Dat betekent dat de provincie in actie moet komen. Er wordt in de Provinciale Staten nu druk gediscussieerd over hoe het OV er na 2026 uit kan zien. Natuurlijk wil GroenLinks ook na 2026 uitstekend openbaar vervoer. Dat betekent wel dat er veel extra provinciaal geld nodig is, alleen al om het huidige niveau overeind te houden. Verder is goede afstemming nodig tussen gebieden: verstedelijkt gebied zal ander aanbod vragen dan buitengebied.

GroenLinks wil snel alle dieseltrein-verbindingen naar elektrische treinen omvormen. Ook onderzoeken we de inzet van batterijtreinen. Zo hoeven trajecten zonder bovenleiding niet eerst geëlektrificeerd te worden. Het gaat om de Regio-express Arnhem-Doetinchem-Winterswijk, de lijnen Apeldoorn-Zutphen-Winterswijk en Zutphen-Hengelo (samen met Overijssel) en Arnhem-Tiel. Nieuwe elektrische treinen krijgen toiletten.

Busvervoer maken we elektrisch. Nieuwe bussen zijn dus direct emissievrij. Na 2030 rijden alle bussen zonder emissies.

Het HaltetaxiRRReis-systeem is een Gelders deeltaxisysteem, bedoeld om de bereikbaarheid te vergroten. Met name in kleinere woonkernen, dunbevolkte gebieden en wijken waar een reguliere bus niet meer rendabel is.

De haltetaxi vervoert mensen vanaf een halte naar een busstation of treinstation binnen een straal van 15 km op basis van een OV-toets. De reis kan ook van halte naar halte zijn als er geen OV-alternatief is.

De bereikbaarheid van woonkernen en wijken wordt hierdoor echt verbeterd. Iedereen, dus ook iemand met een rolstoel, kan zo openbaar vervoer benutten. Bovendien is het mogelijk haltes toe te voegen als dat zinvol is. Bijvoorbeeld naar een zorginstelling, P+R- of een bedrijventerrein als blijkt dat dat nodig is.

Nu steeds meer auto’s op elektriciteit gaan rijden neemt de behoefte aan laadpalen uiteraard toe. Gemeenten zijn hard bezig om te voorzien in die behoefte. GroenLinks wil dat Provincie Gelderland meekijkt en meehelpt in de uitrol van de laadvoorzieningen. Uiteraard door het beschikbaar stellen van kennis en expertise maar ook door te voorkomen dat er witte vlekken op de kaart overblijven. Voor dat laatste zal bijvoorbeeld overleg met eigenaren van natuur- en recreatieterreinen belangrijk zijn.

GroenLinks wil de veiligheid voor het wegverkeer verbeteren. Al een tijdlang zijn we in Nederland bezig de maximumsnelheid voor het wegverkeer te verlagen. Binnen de bebouwde kom betekent dat meestal een maximum van 30 km/h en buiten de bebouwde kom wordt het vaak maximaal 60 km/h. Die snelheidsverlaging vinden we prima. De verkeersveiligheid neemt toe, verkeerslawaai vermindert en de uitstoot van CO2, fijnstof en stikstofverbindingen neemt af.

Voor het openbaar vervoer is die snelheidsverlaging juist vervelend. Extra obstakels en drempels verminderen namelijk ook het reiscomfort en verlengen de reistijd.

Wanneer het OV nadeel heeft van snelheidsverlagingen, kijkt de provincie hoe zij samen met de gemeenten maatregelen kunnen nemen om dit nadeel op te lossen. Met vrije busbanen, drempelloze passages en verkeerslichttechniek willen we de busverbinding snel en comfortabel houden.

Gelderland heeft helaas wel veel wildaanrijdingen. Zowel voor de veiligheid in het verkeer als voor de overlevingskansen van het wild (bijvoorbeeld de wolf) is het beter om de maximumsnelheid ’s nachts terug te brengen naar 60 km/h. GroenLinks wil daarvoor graag een proef uitvoeren.

Voor het goederenvervoer wil GroenLinks een versnelling van de transitie naar E-vervoer. We willen in Gelderland het goede voorbeeld geven door al het overheidsgestuurde vervoer volledig elektrisch te maken. Dat geldt dus voor openbaar vervoer, zorgvervoer, dienstverlening, leerlingenvervoer etc. Waar dat vervoer niet onder aansturing van de provincie gebeurt zullen we dat wél stimuleren. GroenLinks wil alternatief vervoer zoals hoge-snelheidstreinen binnen Europa van harte steunen. Die strijd voeren we al jaren en daar is niets in veranderd.

De grote vaarwegen in Gelderland hebben veel verschillende gebruikers. Vrachtvervoer, wat via het water veel minder energie kost dan over de weg, maar er wordt ook veel recreatief gevaren. En daarnaast is er nog het heen-en-weer varen van de veerverbindingen. Voor GroenLinks is de drukte op het water een punt van zorg.

We willen dat Provincie Gelderland samen met Rijkswaterstaat een integrale aanpak ontwikkelt voor het gebruik van de grote vaarwegen. Dat is vooral ’s zomers nodig als het water laag staat en de drukte het grootst is. We zien er ook een aantal milieubelangen: we willen vervuilende scheepsbrandstof laten vervangen door schonere energiebronnen en we willen dat er strenge regels komen voor het ontgassen van scheepsruimen.

GroenLinks is tégen opening van Lelystad Airport. Vanwege geluidsoverlast, fijnstof en uitstoot van stikstofverbindingen willen we de laagvliegroutes boven Gelders grondgebied absoluut voorkomen. We maken ons ook zorgen over de milieubelasting en het lawaai van het militair vliegverkeer in het algemeen en van de luchtmachtbasis Deelen.

Voor het gebruik van Vliegveld Teuge willen we de belasting van de omgeving met lawaai, fijnstof en stikstofverbindingen terugdringen. We willen dus geen verplaatsing van vluchten vanaf andere plekken naar Teuge. De overlast van paravluchten wordt teruggedrongen door valschermvrije dagdelen. Het gebruik van het vliegveld Teuge voor traumahelikopters en voor inspectievluchten blijft uiteraard zonder beperkingen mogelijk. Toch vinden we voor alle vliegverkeer voor de korte afstand dat elektrische vliegtuigen de voorkeur verdienen boven motorvliegtuigen.

GroenLinks is in principe tegen de komst van de Railterminal Gelderland (RTG). Voorwaarde is dat de RTG er alleen kan komen als deze kan functioneren zonder een exploitatiesubsidie vanuit de provincie.

De uitstoot van stikstofverbindingen komt voor een belangrijk deel ook uit mobiliteit. We willen dat elke sector tenminste 25% emissiereductie bereikt in de komende statenperiode. GroenLinks wil dat de provincie uitdagende eisen stelt voor het verlenen/verkrijgen van OV-concessies via aanbestedingseisen. Groen Links staat in principe niet achter de plannen voor uitbreiding van wegen. Asfaltuitbreiding trekt meer verkeer en vervuiling aan en dat staat in tegenstelling tot belangrijke klimaatdoelstellingen als het terugdringen van automobiliteit en CO2-uitstoot.

Het Gelders Verenfonds heeft ervoor gezorgd dat veerverbindingen konden blijven functioneren. We willen dat ook de veerverbindingen tussen Gelderland en andere provincies aandacht en steun blijven krijgen. Daarvoor dient Provincie Gelderland samen te werken met de provincies aan de overkant. Als het Gelders Verenfonds niet blijft bestaan willen we voortzetting van de steun via maatwerk per veerverbinding. Het belang daarvan is immers groot voor fietsers en wandelaars, zeker ook voor recreatie.

Wandelroutes, met name de langeafstandsroutes worden vaak gehinderd door barrières als wegen, spoorlijnen en waterwegen. Met een gericht programma en fonds voor verbetering van de wandelinfrastructuur kunnen barrières worden voorkómen en worden opgeheven.

Lopen is duurzaam, schoon en gezond en wandelen werkt ontspannend. GroenLinks Gelderland wil graag dat lopen in de provincie aantrekkelijker wordt voor iedereen. Daarvoor is nabijheid belangrijk, maar ook veiligheid en comfort. Het oversteken van provinciale wegen zou daarom makkelijker moeten worden en het lopen langs deze wegen aantrekkelijker. De provincie hoort ervoor te zorgen dat de basisvoorzieningen voor voetgangers langs haar wegen in orde zijn.

Om ruimte te scheppen voor verdichting en vergroening zal de ruimte voor auto-infrastructuur en parkeren moeten inkrimpen. Bij de herinrichting van de openbare ruimte willen we langzaam verkeer voorrang geven.